Muzaffer Koşan
Erzincan’da 29 yıl önce 13 Mart 1992 yılında meydana gelen ve 653 kişinin hayatını kaybettiği, binlerce kişinin de yaralandığı 6,8 büyüklüğündeki deprem, akıllardan çıkmıyor.
13 Mart 1992 tarihinde yerel saatle 19:08’de Türkiye’de Erzincan’ın güneydoğusunda Richter ölçeğine göre 6.8 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. Depremde 653 kişi öldü, 8 bin 057 bina hasar gördü veya yıkıldı.
Erzincan Belediye Başkanı Bekir Aksun, 13 Mart 1992’de kentte yaşanan depremde hayatını kaybedenlerin defnedildiği Terzibaba Mezarlığı’ndaki 1992 Erzincan Deprem Şehitleri Anıtı’nı ziyaret ederek deprem şehitleri için dua etti.
Erzincan İnşaat Mühendisleri Odası Başkanı Ahmet Mengi, ise binalarda depreme karşı yapılması gerekenler konusunda açıklamalarda bulundu.
Belediye Başkanı Bekir Aksun: “13 Mart 1992 depreminde deprem şehitlerimizi rahmetle, minnetle, şükranla anmak istiyorum. Geride kalan ailelerine sağlık sıhhat ve uzun bir hayat diliyorum. Tabii 92 depremi diye bilinen bu depremi birebir canlı olarak yaşayan Erzincan’ın bir sakini olarak hüzünlü bir dönem geçirdik. Epeyce bir insanımızı kaybettik. Bir çok insanımız sakat kaldı. Bütün bunların karşılığında bir değerlendirme yapıldı. Acaba Erzincan bu badirenin karşısında bir Japonya kadar niye dayanıklı kalmadı diye. Yapılan araştırmalarda depremin değil yapıların insanı öldürdüğü, yapılarda ki bilinçsizliğin ve maalesef ifade edeceğim çalınmışlık olarak kaliteden olsun, inşaat aksamlarının bir çok kopukluklarından. Bu tür aksaklıklar görülünce Deprem Yönetmeliği diye bir yönetmelik günümüzde var. Bu yönetmelik üzerine artık imalatlar yapılmakta. Yapı stoğumuzun Erzincan’da yüzde 41’i bu imalat üzere yapıldı. Artık demir aksamlarına baktığımızda hem tane tane sayılıyor. Hem bağlanması vs. hepsi gözden geçiriliyor. Yapı denetim marifeti ile oto kontrollü bir sistem var. Dökülen betonların kalitesi test ediliyor. Laboratuarlarda inceleniyor ve ona göre karar veriliyor. Artık bu güvenle Erzincan’da ki yüzde 41’lik birim için depreme dayanıklı ve hazırlıklı bir iliz diyebiliyoruz ama geriye kalan yüzde 59’luk kısım için Erzincan Belediye Başkanı olarak tekrar tekrar ifade ettiğim gibi burada da ifade edeyim hazır değiliz. Bu yüzde 59’luk kısma Çevre Şehir Bakanlığımız tarafından pilot bölge ilan edilerek Erzincan mutlaka destek verilip bu imalatın bu bina stoğunun yenilenmesi gerektiğini ifade ediyoruz. Çünkü biz hep şunu yaptık Türkiye’de. Yıkıldıktan sonra yeniden yapılıyorsa ben Belediye Başkanı olarak şunu ifade etmek istiyorum. Yıkılmadan tedbirimizi alalım. Yüzde 59’luk kısım sıkıntı içerisinde problemli. Bunları testten geçirelim içerisinde dayanıklı olan varsa elbette ki kalsın. Onlara sözümüz yok. ama hakikaten raporu çürük diye ifade ettiğimiz şekilde verimsiz çıkacaksa bunların mutlaka deprem olmadan önce, yıkılmadan önce bir sürü can vermeden önce bunların yenilenmesini arzu ediyorum. Buradan Çevre ve Şehircilik Bakanımıza saygı ile bu konuyu arz etmek istiyorum. Erzincan mutlaka pilot bölge seçilmeli. Çünkü biz 1939, 1992 depremlerinde büyük bir can kaybı verdik. Erzincan’ın Türkiye genelinde yayılmış bir buçuk milyona yakın kayıtlı nüfusu var. Artık biz nüfus göçü vermek istemiyoruz. Erzincan’da doğanların Erzincan’da karnının doyabilmesi ve burada yaşayıp burada kalabilmesi için mutlaka bu bina stoklarının yenilenip depreme dayanıklı hale getirilip güvenle oturulmasını arzu ediyoruz. / Erzincan depreminin sabahı sokaklarda gün ışıldığın da gezdiğimizde gerçekten çok hüzünlendik. Artık göz yaşları herkesin birbirine karışmıştı. Hiç unutmam o sabah eski Mercan Belediye Başkan Yusuf Sürmen bey ile karşılaşmıştık. Kendisi Ankara’dan gelmişti. Ne oldu bu Erzincan’a diye gözyaşlarını tutamadı. Perişan olmuştuk. Böyle bir acıyı tekrar yaşamamak için bugünlerde bu tedbirleri mutlaka almalıyız. Yapı stoğumuzu mutlaka güçlendirmeliyiz. Mutlaka yıkılması gereken yerleri yıkmalıyız. Yapılması için de bakanlığımızın uzun vadeli krediler ile destekleri ile yenilenmesi gerektiğini düşünüyorum”
Erzincan İnşaat Mühendisleri Odası Başkanı Ahmet Mengi: “92 depreminde 653 vatandaşımız yaşamını yitirmiştir. 8 bin 057 yapı Erzincan’da hasarlı durumuna geçmiştir. Erzincan Kuzey Anadolu fay hattı üzerinde bulunan çok dikkat edilmesi gereken şehirlerimizden birisidir. O yüzden biz oda olarak yada mühendisler olarak şunu söylüyoruz her zaman bu tür şehirlerde yapılaşmaya çok önem vermemiz gerekiyor. Yapı stoğuna çok önem vermemiz gerekiyor. Buda nedir Erzincan deprem kuşağında bulunduğu için sürekli depremler geçirmiştir. 1939, 1983, 1992 depremlerini görmüştür. Buradan anlıyoruz ki belli aralıklarla deprem yaşanmakta. Bizde ona göre yapılarımızın envanterini çıkarıp ona göre şehrimizi hazır tutmamız gerekiyor. Şunu söylemek istiyorum. Erzincan’ımızda 1983 ve 1992 depremini görmüş binalarımızın çalışmalar yapıp güçlendirme ve yıkılması gereken binaların yıkılması gerekiyor. Erzincan’ımız yapay yapılaşma yönünden Türkiye’nin en nadide şehirlerinden birisidir. Cumhurbaşkanımız Tayyip Erdoğan’ın, yatay yapılaşmaya verdiği önemi bilmekteyiz. Biz de Erzincan’ımızın en güzel örnek olduğunu söyleyebiliriz. Erzincan’da 2018 Deprem Yönetmeliğinden sonra yapılaşmamış daha teknolojik ve bilimsel oldu. Denetim konusunda yapı denetimlerinin devreye girmesi ile birlikte bir seviyeye ulaştık. Oda olarak her şantiyeye bir şef konulmasından yanayız. Bu ne demek oluyor. Burada yönetmeliğe aykırı bir davranış bir uygulama olduğu zaman orada bizim meslektaşlarımız buna karşı çıkmasını istiyoruz. Şunu söylemek istiyorum. Erzincanlı olarak depreme alışmış olabiliriz. Erzincan büyük depremler atlattığı için deprem değil binalar öldürür. Buna çok önem vermeliyiz. O yüzden her zaman binalarımızı sağlam ve yönetmeliklere uygun bir şekilde elde etmeliyiz” dedi.
13 MART 1992…
1992 Erzincan Depremi, 13 Mart 1992 tarihinde yerel saatle 19:08’de Türkiye’de Erzincan ilinin güneydoğusunda meydana gelen deprem. Depremin büyüklüğü 6,8 Ms olarak ölçüldü. 653 kişi öldü, 8 bin 057 bina hasar gördü veya yıkıldı. Bu deprem 1939 Erzincan Depremi’nin merkez üssü yakınındadır. Kuzey Anadolu Fayı üzerinde bulunan Erzincan, bu depremle beraber tarihindeki altıncı büyük depremi yaşamıştır.
Deprem, Türkiye’deki iki önemli fay hattından biri olan Kuzey Anadolu Fayı’nın doğu ucunda meydana geldi. Bu fayın 360 kilometrelik bir kısmı 1939 Erzincan Depremi’nde kırıldı. 1987 yılında yapılan bilimsel çalışmalara göre bu fay hattının kırılmayan kısmı için yıkıcı bir deprem bekleniyordu. 1983 yılında da bu bölgede 4,8 büyüklüğünde bir deprem meydana gelmişti. 13 Mart 1992 tarihinde depremin büyüklüğü 6,8 olmasına karşın şiddeti VIII olarak ölçüldü. Ana depremin ardından 15 saniye sonra ikinci ve 28 saniye sonra üçüncü sarsıntılar meydana geldi.
